نخستین موسسه تربیت معلم کشور جهت مدارس ابتدایی تحت عنوان «دارالعلمین مرکزی» در سال 1298 شمسی به وجود آمد.
محل این موسسه در تهران در ساختمان وزارت فرهنگ واقع در تخت زمرد قرار داشت. برنامه درسی این موسسه تقریباً معادل برنامه های درسی متوسط همراه با موضوع هایی ویژه مانند فلسفه و اصول تربیت بود. بر اثر افزایش مدارس ابتدایی در تهران و شهرستانها و نیاز آنها به آموزگار تعلم دیده، در مهر ماه سال 1307 دارالمعلمین مرکزی به «دارالمعلمین عالی» با اهداف جدید تغییر نام یافت واساسنامه و برنامه تحصیلی آن به تصویب شورای عالی معارف وقت رسید.
در 21 آذر ماه 1308 قانونی در خصوص اصلاح اساسنامه و کمک به دارالمعلمین عالی و استخدام فارغ التحصیلان آن، از تصویب مجلس شورای ملی وقت گذشت، از این تاریخ دارالمعلمین عالی به دو قسمت علمی و ادبی تقسیم شد.
قسمت علمی رشته های طبیعی، ریاضی، فیزیک و شیمی و قسمت ادبی رشته های فلسفه و ادبیات فارسی، تاریخ و جغرافیا را شامل می شد. در این زمان برای تکمیل گروه مدرسین چند معلم از فرانسه استخدام گردید و به علت ازدیاد دانشجو و کمبود فضای آموزشی محل آن به خیابان شاهپور (وحدت اسلامی) انتقال داده شد.
تلاش مسئولان برای تهیه محل ثابتی به منظور فراهم نمودن امکانات آموزشی و پژوهشی مناسب، سرانجام سبب گردید که در سال 1311 دارالمعلمین عالی به ساختمان نگارستان منتقل شود. در سال 1312 نام دارالمعلمین عالی به «دانشسرای عالی» تغییر یافت.
در همین دوران با استخدام استادان ایرانی فارغ التحصیل از خارج، برای اولین بار موضوع هایی مانند مبانی تعلیمات متوسط، اصول آموزش و پرورش و روانشناسی به کلیه دانشجویان شغل دبیری آموزش داده می شد و آزمایشگاههای فیزیک، شیمی، طبیعی، روانشناسی و علوم تربیتی تاسیس گردیدند. علاوه بر اینها، فعالیتهای فوق برنامه موسیقی و ورزش معمول گشت.
با تاسیس دانشگاه تهران در سال 1313، بخش ادبی دانشسرای عالی تبدیل به دانشکده ادبیات و بخش علمی تبدیل به دانشکده علوم گردید. با این عمل دانشسرای عالی، استقلال خود را از دست داد و فقط دانشجویانی که داوطلب شغل دبیری بودند پس از قبول شدن در آزمون اختصاصی، در آن به تحصیل می پرداختند.
کوشش برای جدا شدن از دانشگاه تهران با جدیت ادامه یافت تا اینکه در تاریخ 17 آذر 1338 با تصویب قوه مقننه، دانشسرای عالی به صورت مستقل در آمد.
در این زمان با اجاره ساختمان مناسبی در جاده قم شمیران، کلیه واحدهای آموزشی و پشتیبانی دانشسرا در یکجا مستقر گردید و چاپخانه ای برای انجام امور چاپی دایر شد.
در سال 1342 هیات وزیران دانشسرای عالی را منحل نمود و به جای آن سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی به وجود آمد. در سال 1346 که وزارت علوم و آموزش عالی به وجود آمد مجدداً سازمان مذکور تحت نام دانشسرای عالی زیر نظارت وزارت قرار گرفت. در سال 1353 با تصویب شورای گسترش آموزش عالی نام دانشسرای عالی به «دانشگاه تربیت معلم» تغییر یافت و اداره آن به صورت هیات امنایی در آمد.
با تاسیس دانشگاه ، توسعه برنامه تربیت دبیر در سطح کشور جزء هدفهای مهم آن قرار گرفت و به همین منظور دانشسرای عالی در شهرهای زاهدان، سنندج و یزد تاسیس گردیدند. همچنین مدرسه‌های علوم اراک و کاشان تحت پوشش دانشگاه تربیت معلم قرار گرفتند. در سالهای 1366 و 1368 شعبه های این دانشگاه در شهرهای سبزوار و تبریز تاسیس شدند.
دانشگاه تربیت معلم در حال حاضر دارای 4 معاونت، 7 دانشکده،4 پژوهشکده ، 4 موسسه تحقیقاتی ، مرکز بهداشت و درمان، کلینیک روانشناسی و 297 عضو هیات علمی شامل 30 استاد، 36 دانشیار، ، 132 استادیار، 99 مربی است ساختمان مرکزی دانشگاه در تهران واقع در خیابان شهید مفتح با مساحت 5 هکتار که براساس طرح مهندسی، رفک روسی تبار ساخته شده است با افزایش رشته های تحصیلی و گسترش فعالیتهای آموزشی، تحقیقاتی و پشتیبانی ، زمینی به مساحت 270 هکتار در کرج به دانشگاه واگذار گردید که عملیات احداث ساختمان از سال 1355 آغاز و در حال حاضر ساختمانهای دانشکده ادبیات وعلوم انسانی،تربییت بدنی و علوم ورزشی، علوم پایه، ساختمان مرکزی، علوم ریاضی و مهندسی کامپیوتر، دانشکده علوم تربینی ، 23 بلوک خوابگاه دانشجویی، منازل سازمانی ، تاسیسات ، استخر و ... ساخته شده است.
منبع : سایت دانشگاه تربیت معلم ==>